Rodzina Eremiaphilidae

Rodzina Eremiaphilidae skupia jedynie 70 gatunków, należących do dwóch rodzajów: Eremiaphila i Heteronutarsus, zamieszkujących gorące regiony pustynne i półpustynne Azji i Afryki. W przeciwieństwie do większości modliszek przedstawiciele tej rodziny to owady naziemne, w naturze znaleźć można je na piasku i kamieniach.

Modliszki te charakteryzują się bardzo specyficzną budową ciała, mają krótkie lecz niezwykle silne, wyposażone w kolce odnóża chwytne i bardzo długie odnóża kroczne, pozwalające z łatwością i szybko poruszać się po sypkim podłożu, takim jak piasek, czy też drobne kamienie.

Dorosła samica Eremiaphila zetterstedti

Oprócz nietypowej budowy ciała wyróżnia je jeszcze niezwykłysposób polowania. Obserwacja ich zachowań łowczych jest niezwykle fascynująca. W przeciwieństwie do przedstawicieli innych gatunków modliszki te polują aktywnie, wytrwale ścigając swoje ofiary. Potrafią dostrzec łup nawet z odległości kilkudziesięciu centymetrów i z reguły błyskawicznie ruszają w jego kierunku. Często rzucają się na pokarm dorównujący im wielkością - mierząca niespełna 3 cm długości modliszka jest w stanie upolowac dorosłego, znacznie większego od niej samej świerszcza.

W hodowlach spotkać można obecnie zaledwie kilka gatunków reprezentujących tę rodzinę. Ze względu na duże wymagania i koszty związane z hodowlą nie są zbyt popularne.

Terrarium
Dla młodych w zupełności wystarczają pojemniczki o średnicy 5-6 cm. Po 3-4 wylince, swobodnie można przenieść je do docelowego terrarium o wymiarach 15x15x15 cm. Pojemnik może być oczywiście większy - ponieważ modliszki polują aktywnie większa przestrzeń nie ogranicza ich dostępu do pokarmu. Terrarium może być całkowicie pozbawione pokrywy, ewentualnie przykryte metalową siatką. Ważne jest zapewnienie dobrej wentylacji. Jako podłoże można wykorzystać piasek, żwir, w wnętrze urządzić kamieniami. Dobrze postarać się dostosować kolor i ziarnistość podłoża do ubarwienia modliszek. Warstwa podłoża powinna mieć około 5cm grubości. Wilgotność musimy utrzymywać na jak najniższym poziomie, spryskiwanie jest całkowicie zbędne - wielu przedstawicieli tej rodziny wywodzi się z rejonów, w których przez całe dziesięciolecia nie spadła kropla deszczu.
Terraria zbiorcze są wykluczone - ewentualnie istnieje możliwość podzielenia większego pojemnika przegródkami wykonanymi z matowego szkła. Pozwala to wykorzystać do kilku terrariów jedno źródło ogrzewania.

Temperatura powinna wynosić około 40-50°C w dzień, w nocy może spadać do 20°C, lub nawet mniej. Dobrze gdy temperatura w poszczególnych częściach terrarium różni się nieco - owad może sam "decydować" jaka mu odpowiada. Oświetlenie w cyklu 12/12 wydaje się być najbardziej zbliżone do warunków naturalnych. Pełni ono jednocześnie funkcję ogrzewania - 40W żarówka umieszczona 10 cm nad terrarium powinna zapewnić właściwą temperaturę, z centralnym, znajdującym się bezpośrednio pod żarówką "gorącym punktem". W razie zbyt niskiej temperatury żarówkę można wspomóc działająca w dzień matą lub kablem grzejnym pod kontrolą termostatu.

Pokarm
Młode najlepiej karmić małymi świerszczami lub karaczanami. Dorosłe radzą sobie znakomicie z dorosłymi świerszczami, konikami polnymi i karaczanami. Z względu na płochliwość modliszek, nie należy podawać na raz większej liczby zwierzą karmowych. Modliszki te są bardzo żarłoczne i agresywne, potrzebują bardzo dużo pokarmu. Ponieważ ze względu na wysoką temperaturę w terrarium i brak wody, owady karmowe padają po kilku godzinach wskazane jest karmienie modliszek przynajmniej raz na 2-3 dni. Jako pokarm znakomicie sprawdzają się tropikalne odmiany rybików cukrowych.

Wzrost i długość życia
Wzrost modliszek jest niezwykle szybki, obficie karmione dorastają w ciągu 2 miesięcy, przechodząc wylinki, co kilka dni. Młode wielu gatunków są małe (2-3 mm) i wymagają małego pokarmu - (jeśli spodziewamy się wylęgu należy pomyśleć o odpowiedniej ilości pokarmu!). Samce przechodzą o jedną wylinkę mniej niż samice. Co ciekawe modliszki te przechodzą wylinkę na podłożu.
Jako imago, samce są z reguły smuklejsze, mniejsze i drobniejsze od samic, a ich skrzydła są proporcjonalnie dłuższe. Zarówno samce jak i samice nie są zdolne do lotu, skrzydła wykorzystują raczej do odstraszania przeciwnika. Samice czując zagrożenie składają przednie odnóża, pochylają głowę i stroszą kolorowe skrzydła. Ubarwienie II pary skrzydeł kontrastuje z kolorem reszty ciała i często jest dosyć jaskrawe. Czułki samców są dłuższe.
U obydwu płci odwłok jest proporcjonalnie do wielkości ciała krótki i szeroki.
Dorosłe samce żyją z reguły nie dłużej niż 5-6 tygodni, podczas gdy samice potrafią żyć do 4-5 miesięcy.

Dojrzałość płciowa i rozmnażanie
Modliszki te osiągają dojrzałość płciową w niespełna 2 tygodnie po wylince imaginalnej. (po niej osobniki obydwu płci rozwijają skrzydła). Najłatwiej jest określić moment kiedy owady są gotowe do kopulacji, obserwując zachowanie samca. Jeśli terraria stoją blisko siebie samiec wyczuje wydzielane przez samicę feromony. Zacznie zachowywać się nerwowo, podfruwać, bezładnie wspinać na ścianki terrarium, intensywnie ruszając czułkami. Przed kopulacją samicy można podać większy kawałek pokarmu, np. świerszcza lub karaczana. Wtedy do jej terrarium można wpuścić samca. Jeżeli modliszki są już dojrzałe płciowo, samiec błyskawicznie podbiegnie do partnerki. Sama kopulacja trwa stosunkowo krótko, z reguły około kilkunastu minut. Po wejściu na samicę, samiec charakterystycznie się na niej rozpłaszczy, pochyli głowę i zacznie ruszać czułkami, jednocześnie szukając końcem wygiętego odwłoka otworu płciowego samicy. W trakcie kopulacji samiec przekazuje samicy spermatofor (przezroczysta żelowata kuleczka o średnicy około 3 mm). Zawarta jest w nim wystarczająca ilość nasienia, by zapłodnić wszystkie jaj wyprodukowane przez całe życie samicy, tak więc nie jest konieczne powtórne dopuszczanie samca. Z reguły po kopulacji samiec ucieka, ale bywa, że pada łupem samicy.
Obficie karmiona samica już po kilku dniach od zapłodnienia składa pierwszy z 8-20 kokonów.
Podłużne kokony długości 3-4 cm często składane są bezpośrednio w podłoże, zawierają przeciętnie od 8 do 20 jaj otoczonych cienką warstwą pianki. U niektórych gatunków (E. zetterstedti), kokon zakończony jest stożkowatą wypustką, wystająca ponad podłoże. Samice po złożeniu kokonu starannie czyszczą żuwaczkami końcówkę odwłoka. Kolejne kokony składane są w 3-5 dniowych odstępach.
Niezapłodniona samica również składa kokony - żaden jednak z gatunków reprezentujących tę rodzinę nie jest zdolny do partenogenezy.

Inkubacja kokonu i wylęg młodych.

Kokony inkubujemy w takich warunkach jakie panują w terrarium z owadami. Kokon można wykopać i przenieść do osobnego pojemnika i umieszczając w zagłębieniu w piasku. Temperatura podłoża powinna wynosić około 50-55°C w dzień i znacznie spadać w nocy (nawet do 10°C). Wykluwanie się kokonu przebiega w różny sposób u poszczególnych gatunków, w przypadku E. zetterstedti po około 6-7 tygodniach zaczynają się wykluwać młode - z kokonu wychodzą po 1-2 mierzące od 2 do 4 mm larwy. Zdarza się, że modliszki klują się z jednego kokonu w kilkudniowych odstępach. U innych gatunków, np. E. denticolis var. tunetana kokony wykluwają się w jednym rzucie.

Świeżo wykluta larwa E. zetterstedti obok kokonu

Po wylęgu młode należy koniecznie odseparować i mimo niewielkich rozmiarów przenieść do płaskich pojemniczków o średnicy przynajmniej 5-6 cm. Młode zaczynają żerować wkrótce do wykluciu i nie wahają się ścigać pokarmu nawet ich wielkości.

Opisy rodzajów

Eremiaphila

Rodzaj ten obejmuje 68 opisanych gatunków, zasiedlających pustynie i półpustynie Afryki i Azji. Są stosunkowo niewielkie, mierzą od 3 do 6 cm, dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony. Samce są nieznacznie drobniejsze od samic i z reguły mają nieco dłuższe skrzydła. Ubarwienie poszczególnych gatunków zależy od podłoża w miejscu ich występowania i generalnie naśladuje barwę i fakturę tego podłoża. Charakterystyczne dla modliszek z tego rodzaju są zredukowane skrzydła, u samic sięgające jedynie 2-3 segmentu odwłoku. Wszystkie gatunki są bardzo agresywne i polują aktywnie. Jednocześnie jednak są niezwykle płochliwe i źle reagują na widok innych osobników. Zestresowane potrafią paść z wyczerpania miotając się bezładnie po swoim terrarium. W hodowlach spotykane są gatunki takie jak: mierząca około 3 cm E. zetterstedti (Lefebvre, 1835) pochodząca z Egiptu, oraz zbliżonej wielkości E. denticolis var. tunetana (Werner, 1904) z Tunezji.